Ai muốn dữ liệu cá nhân của bạn ?
Yves
Eudes (Pháp) 23/08/2012
Dương
Quang Thiện (dịch) 2/9/2012
Khi
mà bạn vừa kết nối vào một web site thương mại, thì coi như bạn đang sa vào một
cái bẫy mà bạn chả hề biết đến: tất cả mọi hoạt động của bạn trên mạng đều bị
theo dõi, được phân tích một cách cặn kẽ rồi sau đó được đem đi khai thác cho
phép ai đó (mà bạn không hề biết đến) tạo ra một “mặt cắt tiếp thị được nhân
cách hóa” (profil marketing personnalisé) để được đem lưu trữ đâu đó, và
liên tục được làm giàu thêm thông tin. Việc dò tìm ban đầu thông tin của bạn
thường được thực hiện bởi những “cookies”; đây là những phần mềm bé tí tẹo được
đặt trong bộ navigator của bạn, và bởi mã IP máy tính của bạn.
Việc
này thì ai cũng biết, nhưng thường bị đánh giá thấp, vì đối với những ai sử dụng
mạng cơ bản thì việc này mang tính trừu tượng và vô hình đối với họ. Để làm cho
việc này cụ thể rõ ràng hơn, công ty Mozilla (Mỹ), công ty phát hành phần mềm
Firefox, đã cho tạo một ứng dụng mang tên Collusion, có nhiệm vụ theo
dõi việc truyền dẫn dữ liệu của bạn trên mạng rồi từ đấy tạo ra một biểu đồ cho
phép hiển thị theo thời gian thực.
Trên
biểu đồ Collusion, mỗi website được viếng thăm sẽ được biểu diễn dưới dạng một
“viên kẹo ngậm” bao quanh bởi một ánh hào quang. Tiếp theo xuất hiện những đường
mũi tên nối liền website phát đi về những viên kẹo ngậm khác nhưng không có hào
quang: đây là những website mà bạn không viếng thăm và có thể bạn không hề biết
đến nhưng lại có khả năng tiếp nhận những dữ liệu cá nhân của bạn mà không hỏi
ý kiến bạn và bạn không hề biết đến.
Phát lại những
thông tin
Thí
dụ, khi bạn vào một trang chủ của một công ty du lịch Pháp Expedia.fr,
thì 3 server khác lập tức sẽ được thông báo: đó là công ty quảng cáo DoubleClick
(một chi nhánh của Google), công ty tiếp thị trực tuyến anh quốc eDigitalResearch,
và một căn cứ cookie thuộc công ty Mỹ cho thuê quản lý lưu thông Akami.
Đến phiên 3 công ty này phân phối lại thông tin của bạn về cho một loạt đối tác
thứ hai, v..v..
Như
vậy, DoubleClick sẽ chuyển thông tin của bạn cho Bluekai, một công ty Mỹ
chuyên phân tích dữ liệu, và công ty này lại chuyển cho 5 đối tác Mỹ khác: đó
là công ty quảng cáo TribalFusion, sàn diễn phát hành các clip Videology,
mạng xã hội tìm kiếm việc làm Icims, website phân tích Revsci,
hãng Mediamath… Danh sách này đơn giản là một mẫu vật: nếu bạn trở lại
cũng website này ngày mai, hoặc 10 phút sau, thì các công ty kể trên có thể sẽ
được thay thế bởi những đối tác cạnh tranh cũng của DoubleClick và Bluekai.
Đây
chỉ là bước khởi đầu. Nếu bạn sử dụng website Expedia.fr để mua một vé máy bay
đi Athenes (Hy Lạp), thì thông tin mới này sẽ loan truyền lên mạng. Nếu bạn
đang nhẩn nhơ trong lúc giao dịch để tham khảo một tạp chí du lịch trên mạng
liên quan đến Hy Lạp, thì DoubleClick tiếp tục theo dõi bước đi của bạn và cho
các đối tác của mình biết, và bạn sẽ thấy ngay những mẫu quảng cáo liên quan đến
Hy Lạp hiện lên màn hình của bạn trên các website mà bạn đã viếng thăm trong mấy
ngày qua.
"SUPERCOOKIE"
Về
phía mình, tạp chí mạng du lịch đã chia sẻ những thông tin liên quan đến bạn
cho một tá server khác và cho Facebook nếu bạn có một tài khoản tại mạng xã hội
này. Như thế, Facebook biết trước là bạn quan tâm đến Hy Lạp: mạng xã hội này
đã được báo trước tại đầu nguồn bởi Google, mà bạn đã sử dụng để tìm thấy tạp
chí web. Và nếu bạn lại tham khảo một website thông tin khác để đọc một bài báo
khác liên quan đến khủng hoảng nợ công tại Hy Lạp, thì tiến trình trao đổi
thông tin lại bắt đầu với những căn cứ dữ liệu (database) khác.
Chỉ
trong vài phút, thì biểu đồ Collusion của bạn biến thành một giải ngân hà đầy dẫy
những viên kẹo ngậm chồng lên nhau với những mũi tên qua lại chằng chịt như mắc
cửi. Bạn không thể có một cái nhìn toàn diện các website nhận dữ liệu và truyền
dữ liệu đi vì biểu đồ đã vượt ra ngoài màn hình tứ phía.
Lẽ
dĩ nhiên là nếu bạn không muốn bị theo dõi theo cách này, bạn có thể điều chỉnh
thông số trên navigator (Firefox hoặc Explorer) để chặn đứng các cookies, nhưng
như vậy bạn không thể sử dụng các website tương tác, và bao giờ bạn cũng bị
theo dõi dựa trên mã IP của bạn. Ngoài ra, các hãng quảng cáo đã sáng chế ra
“supercookie” cho chúng bí mật len lỏi núp vào một chỗ kín nào đó trên
navigator có khả năng chống lại những vụ tẩy xóa – trừ khi bạn sử dụng một phần
mềm đặc biệt. Những module khác cần được cài đặt trên navigator Firefox, chẳng
hạn Ghostery cho phép hạn chế việc theo dõi trên mạng, nhưng chúng có thể không
hoàn hảo và có thể không cho phép truy cập một vài website.
Công
ty Mozilla sẽ cho ra đời một phiên bản mới Collusion cho phép hạn chế việc trao
đổi hoang dã các dữ liệu. Nhưng mục tiêu chính của nó là ở nơi khác. Đối với
website của Firefox, thì hãng này thường xuyên nhắc lại việc theo dõi không phải
bao giờ là một việc tồi cả đối với những người tiêu thụ. Sau đó, Mozilla loan
báo việc hình thành, với sự hợp tác của Foundation Ford, một “căn cứ dữ liệu
toàn cầu các dữ liệu có thể theo dõi được trên Web”, căn cứ dữ liệu này sẽ
được nuôi dưỡng bởi những người sử dụng Collusion, với sự chấp thuận của họ: “Chúng
tôi sẽ cho tổ hợp lại các thông tin này để các nhà nghiên cứu, các phóng viên
tùy nghi sử dụng cho phép phân tích và lý giải làm thế nào các dữ liệu này được
theo dõi trên Web.”
Nghĩa là một siêu tập tin
(metafile) gì đó dùng cho một mục đích mang tính chính nghĩa.
********************
********************
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét